ABSTRACTS SAMENVATTINGEN
Archieven van wiskundigen: snippers en
formules
Eindhoven, 5 april 2002
Het GMFW-symposium binnen het
Nederlands Mathematisch
Congres zal dit jaar plaatsvinden op
vrijdag 5 april 2002, 10:15 - 12:00 uur, zaal 15 van het auditorium van de
Technische Universteit te Eindhoven. De
organisatie is in handen van Gerard Alberts
(g.alberts@cwi.nl). Prof.dr. N.G. de
Bruijn (em. TUE) zal als voorzitter optreden tijdens het symposium.
Inleiding
Tijdmachines zijn niet gegeven, we kunnen ons niet verplaatsen in de
geschiedenis. Dichterbij dan de archieven kunnen we niet komen. De confrontatie
met het archiefstuk biedt de vreugde van de historische ervaring: voor de ogen
van de onderzoeker komt het menselijk streven van onze voorgangers in de
wiskunde tot leven.
Een belangrijk bestanddeel van het erfgoed van de wiskunde-beoefening in
Nederland wordt gevormd door de archieven en daar moeten we goed voor zorgen.
Goed impliceert zorgvuldig, selectief, toegankelijk Naar aanleiding van
toenemende activiteit op dit terrein (recent vrijgekomen archieven, CPAW, RANH)
wil het landelijk werkcontact Geschiedenis en Maatschappelijke Functie van de
Wiskunde de zorg en de vreugde van bewaren van deze archieven onder de aandacht
van de wiskundige gemeenschap brengen. De nadruk ligt vandaag op de vreugde van
de historische ervaring: archieven zijn van cardinaal belang voor de
geschiedschrijving.
Aanmelding via de organisatie van het
Nederlands Mathematisch
Congres te Eindhoven
Programma
10:15 Jan van Maanen, Teruggevonden in de archieven: Cardinael in de
geschiedenis van de wiskunde
10:55 pauze
11:05 Gerard Alberts, Van Dantzig en Van Wijngaarden in oud papier:
twintigste-eeuwse archieven
11:20 Godelieve Bolten, Het Centrum voor Wetenschapsarchieven
11:35 Teun Koetsier, De Commissie Persoonlijke Archieven van Wiskundigen.
Over het belang van archieven
11:50 Discussie onder voorzitterschap van prof.dr. N.G. de Bruijn
Samenvattingen
Teruggevonden in de archieven: Cardinael in de geschiedenis van de
wiskunde
Jan van Maanen (RUG maanen@math.rug.nl)
Niet gepubliceerde bronnen kunnen ons beeld van de ontwikkelingsgang van
de wiskunde aanzienlijk verrijken, en ons soms zelfs dwingen dit beeld
te herzien. Dat geldt voor de wiskundige resultaten, maar evenzeer voor
het proces waarmee ze tot stand komen en voor het bepalen van hun belang
en invloed. Ik zal deze uitspraken toelichten met resultaten van
archiefonderzoek over een relatief onbekende wiskundige uit het begin
van de zeventiende eeuw: Sybrandt Hansz. Cardinael.
Van Dantzig en Van Wijngaarden in oud papier: twintigste-eeuwse
archieven
Gerard Alberts (KUN & CWI,
g.alberts@cwi.nl)
Het is een bijzonder genoegen een kelder te mogen betreden met de muffe
geur van verzurend papier. Daar wacht de fascinerende confrontatie met
de snippers en krabbels van je historische subjecten. Je zou willen
weten wat ze dachten toen ze hun wiskunde opschreven, denkt de
historicus. Dat is natuurlijk een illusie, maar dichterbij dan de
correspondentie, de kladversies van artikelen en zelfs ongepubliceerd
werk kan men nauwelijks komen. Te zien hoe het gegaan is, heeft directe
relevantie ook voor het heden van de wiskunde-beoefening.
Recente archieven zijn dikwijls omvangrijk. Aan de hand van de archieven
van Van Dantzig en van Van Wijngaarden zal ik laten zien hoe belangrijk
het is niet in de veelheid de verdrinken. Met moet een archief te
benaderen gewapend met een een pertinente vraag.
Het Centrum voor Wetenschapsarchieven
Godelieve Bolten (RANH)
Het Rijksarchief in Noord-Holland legt zich toe op het beheer van
wetenschappelijke archieven en heeft daartoe het Centrum voor
Wetenschapsarchieven ingericht. Op gebied van de wiskunde beheert het
RANH de papieren nalatenschap van mensen als Beth, Freudenthal, Van
Dantzig en archieven van het Wiskundig Genootschap en van het
Mathematisch Centrum. Het Centrum heeft op dit terrein een aanzienlijke
expertise opgebouwd. Van een aantal archieven, bijvoorbeeld die van Beth
en Freudenthal zijn inventarissen gepubliceerd.
De Commissie Persoonlijke Archieven van Wiskundigen.
Over het belang van archieven
Teun Koetsier (VU, teun@cs.vu.nl)
Elke generatie historici reconstrueert het verleden opnieuw. Zij doet
dat met een veelheid van motieven. Zoals in alle wetenschappen is ook
voor de historicus van de wiskunde het feit dat het onderwerp
intellectuele uitdagingen biedt een hoofdmotief. Daarnaast is er
onmiskenbare externe relevantie. De geschiedenis van de wiskunde draagt
rechtstreeks bij aan het antwoord op de vraag 'Wat is wiskunde?' Een
wetenschap zonder enige kennis van haar geschiedenis moet als ernstig
dement worden beschouwd en kan niet goed functioneren. Archieven zijn
voor de historicus van grote betekenis. Ze vormen een essentieel
hulpmiddel. Uiteindelijk ligt daarin het belang van archieven.
De CPAW, de WG-Commissie Persoonlijke Archieven van Wiskundigen, draagt
door selectie en bemiddeling actief bij aan de zorg voor het Nederlands
erfgoed op dit terrein.