Van Dantzig 2000
Verslag van een GMFW-programma
David van Dantzig, 23 september 1900 - 22 juli 1959, was de wegbereider van de
mathematische statistiek in Nederland. Hij was mede-oprichter van het
Mathematisch Centrum (nu CWI) en degeen die met de notie van wiskundig
modelleren het toepassen van wiskunde een nieuwe weg wees. GMFW, het landelijk
werkcontact Geschiedenis en Maatschappelijke Functie van de Wiskunde,
initieerde in 2000 het programma ``Van Dantzig 2000'' naar aanleiding van de
honderdste geboortedag van David van Dantzig. Het programma werd gesponsored
door NWO, CWI en UvA (KdV en IBIS) en uitgevoerd aan het CWI, ondergebracht bij
PNA3. De organisatie van Van Dantzig 2000 was in handen van Gerard
Alberts (KUN/CWI), Hendrik Blauwendraat (VU; student-assistent) en Jan
Siegenbeek van Heukelom (UvA; stagiair). Inhoudelijk leverden naast deze drie
mensen een vijftiental mensen hun bijdrage in artikelen en voordrachten.
Belangrijke organisatorische steun kwam van de
coördinatiecommissie GMFW, van het Korteweg - de Vriesinstituut en van het
CWI.
Resultaten
Hoofdpunt van het programma was het symposium ``Uitbeelden in wiskunde'' op 22
september 2000, in de aula van de Universiteit van Amsterdam. Deze dag vond
veel weerklank, 175 aangemelde bezoekers, en werd bijzonder gunstig ontvangen.
Ongeveer de helft van de bezoekers had de drie boeken, biografie, proceedings
en de door C. van Eeden verzorgde wetenschappelijke stamboom, besteld. De
biografie was medio oktober gereed en werd nagezonden.
Naast de dag 22 september bracht Van Dantzig 2000 een symposium binnen
het Nederlands Mathematisch Congres en bijdragen aan de Nationale Wiskunde
Dagen, aan de Statistische Dag en aan een GEWINA-symposium.
Spin-off
- Een belangrijke spin-off van het programma Van Dantzig 2000 is het
beschikbaar komen van het archief van David van Dantzig en de opname ervan in
het Rijksarchief in Noord-Holland te Haarlem.
- Geïnspireerd door Van Dantzig 2000 publiceert het Nieuw
Archief voor Wiskunde een reeks artikelen over de opkomst van het wiskundig
modelleren, ``een eeuw wiskunde en werkelijkheid''.
- Nog op stapel staan een colloquium, het CWI-Van Dantzig colloquium over
wiskundig modelleren en
- de inventarisatie van het Van Dantzig-archief door het Rijksarchief.
Publicaties:
- voordrachten:
- voordracht Nationale Wiskundedagen, Noordwijk, 5 februari 2000
`Het begrip wiskundig modelleren volgens Van Dantzig', Gerard Alberts
- voordracht Statistische Dag 2000, 17 april 2000, Utrecht
`Statistici, hun verenigingen en hun geschiedenis', Gerard Alberts
- GMFW-symposium op het 36-e Nederlands Mathematisch Congres te Maastricht,
``De maatschappelijke functie van wiskundige modellen'', 28 april 2000
- Willem van Zwet, `Macht en onmacht van het getal'
- Pieter Leroy, `De verwevenheid van wetenschap en politiek'
- Marjolein van Asselt en Jan Rotmans, `Onzekerheid als bedreiging of
uitdaging'
- voorzitter Gerard Alberts
- symposium Van Dantzig 2000: ``Uitbeelden in Wiskunde'', 22 september 2000,
Amsterdam (vgl. proceedings, onder boeken)
- voorzitter T. Koetsier (VU), voorzitter GMFW
- W.T. van Est (em. UvA), Van Dantzigs topologische en
differentiaalmeetkundige werk in de tijd geplaatst
- L. Bergmans (Tours), Unity of science in de jaren 1930, Wiener Kreis,
significa, Mannoury
- H.J. Smid (TU Delft), Van Dantzigs opvattingen over didactiek van de
wiskunde
- N.G. de Bruijn (em. TU Eindhoven), een persoonlijke herinnering
- G. Alberts (CWI/KUN), Wiskundig modelleren en dienstbaarheid van de
wiskunde volgens Van Dantzig
- W.R. van Zwet (em. Leiden/EURANDOM), Van Dantzigs betekenis voor de
mathematische statistiek in Nederland
- forum over de hedendaagse maatschappelijke functie van het wiskundig
denken met K. Vendrik (Kamerlid Groenlinks), P.B. de Ridder (oud dir. CPB,
investeerder) en de Van Dantzig-laureaten A.H.G. Rinnooy Kan (ING) en
W.R. van Zwet onder voorzitterschap van D. van Delft (NRC-H)
- Wetenschap en maakbaarheid, GeWiNa-symposium 14 oktober 2000
Gerard Alberts, `Wiskundigen, wederopbouw en rationalisatie'
- bekendmakingen
- folder of paginagrote aankondigingen verschenen in Nieuw Archief
voor Wiskunde (5) 1 2; STAtOR 1-1;
Gewina; Tijdschrift voor Geschiedenis.
- aankondigingen verschenen in Folia; STAtOR 1-2;
NAW (5) 1 3; Delft Integraal; Spiegel
Historiael; Amstelodamum; Akademie-nieuws (KNAW);
HG-nieuws; Historisch Nieuwsblad; nieuwsbrief Huizinga
Instituut.
- affiches werden verspreid in wiskundige gemeenschap
- artikelen:
- `David van Dantizg en de Leer der Vergelijkingen', Harm Jan Smid.
Euclides 2000-1, pp. 64-67.
- `David van Dantzig (1900-1959)' [illuster], M. Keulemans.
Folia 54 3 (8 sept. 2000), p. 9
- `Het kroonjuweel van de bruikbare mathematica' [Athaeneum Illustre],
G. Alberts. Folia 54-6 (29 sept. 2000), pp. 16-17
- `Kansdroom. David van Dantzigs vroege schreden op stochastisch pad',
Gerard Alberts. STAtOR 1-2 (september 2000) pp. 4-11
- `Van Dantzig en de hedendaagse maatschappelijke functie van het
wiskundig modelleren', Gerard Alberts [verslag symposium Van Dantzig
2000]. STAtOR 1-3 (december 2000), pp. 22-24
- `Een statisticus moet ook wel eens geluk hebben. Interview met Jan
Hemelrijk', Han Oud en Gerard Alberts. STAtOR 1-3
(december 2000), pp. 10-15
- `Van de buitenwereld heb ik me nooit veel aangetrokken. Interview met
Constance van Eeden', Han Oud en Gerard Alberts. STAtOR 1-4
(maart 2001), (to appear)
- `Wiskundige tegen de stroom in. David van Dantzig (1900-1959) in
Delft' G. Alberts. Delft Integraal 16 (2000)-4, pp. 26-29.
- `De opkomst van het wiskundig modelleren' G. Alberts. Nieuw
Archief voor Wiskunde (5) 1 nr.1 (maart 2000) pp. 59-67
- `David van Dantzig, wiskundig omnivoor', Gerard Alberts. Nieuw
Archief voor Wiskunde (5) 1 nr.3 (september 2000) pp. 288-293
- `Het CPB, wiskunde en praktijk in wording', Adrienne van den Bogaard.
Nieuw Archief voor Wiskunde (5) 1 nr.3 (september 2000)
pp. 294-300
- `Vlak David niet uit' Teun Koetsier [verslag symposium Van Dantzig
2000]. Nieuw Archief voor Wiskunde (5) 1 nr. 4
(december 2000) pp. 352
- `Honderd jaar Van Dantzig', Hans Melissen. ITW-nieuws
10-3 (2000), pp. 17-21.
- `Uit de ivoren toren. David van Dantzig was pionier op gebied van
wiskundig modelleren', Dirk van Delft. NRC-Handelsblad 30-12-2000,
p. 45 (Wetenschap & Onderwijs p. 3)
- rapport
- `Correspondentie David van Dantzig -- Gerrit Mannoury; historische
notitie SEN, 1', J. Siegenbeek van Heukelom, G. Alberts. Note SEN-N0001
(Amsterdam: CWI, September 2000)
- boeken:
- Twee geesten van de wiskunde. Biografie van David van Dantzig
Gerard Alberts. Amsterdam: CWI, 2000
- Uitbeelden in wiskunde. Proceedings van het symposium Van Dantzig
2000, gehouden op 22 september 2000 ter gelegenheid van het 100ste
geboortedag van David van Dantzig op 23 september 2000 Gerard Alberts
en Hendrik Blauwendraat (red.). Amsterdam: CWI, 2000
- The Scientific Family Tree of David van Dantzig Constance
van Eeden. Amsterdam: CWI, 2000